ਖੂਨ ਲਾਲ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?/ Why blood is red?

ਕੋਈ ਵਾਰ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਰੰਗ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਖੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਲਾਲ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ਵ ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ‘ ਖੂਨ ਲਾਲ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?/ Why blood is red?’ ਤਾਂ ਜੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਸਕੀਏ।

ਕੀ ਖੂਨ ਦਾ ਲਾਲ ਹੋਣਾ ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ / Hemoglobin ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹੈ? :

ਖੂਨ ਦਾ ਲਾਲ ਰੰਗ, ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ / Hemoglobin ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਆਕਸੀਜਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ ਵਿਚ ਆਇਰਨ ਦੇ ਅਣੂ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਬਾਕੀ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਅਵਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਚ ਲਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਰਵਰਤਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਲਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਖੂਨ ਵਿਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਲੈਵਲ ਘੱਟ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹੋਰ ਵੀ ਰੌਚਕ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ 👉CLICK ਕਰੋ।

ਖੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ/ Blood color and the role of oxygen :

ਜਦੋਂ ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਖੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਚੇਰੀ ਰੈੱਡ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਖੂਨ ਧਮਣੀਆਂ ਵਿਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਕਲੇਬਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਖੂਨ ਵਾਪਸ ਤੋਂ ਫੇਫਡ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨਾੜਾਂ ਵਿਚ ਬਿਨਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਵਾਲਾ ਖੂਨ ਗੂੜ੍ਹਾ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕੀ ਖੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?/ Does blood color vary? :

ਸੌਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਹੀਏ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੂਨ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਰੰਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਖੂਨ ਗੂੜ੍ਹੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਸੁਰਖ ਲਾਲ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹਲਕਾ ਲਾਲ। ਜੇ ਖੂਨ ਅਸਲ ਵਿਚ ਨੀਲਾ ਜਾਂ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾੜਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਕਿਉਂ ਦਿਸ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ।

ਨਾੜਾਂ ਹਰੀਆਂ – ਨੀਲੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? /What causes veins to be greenish-blue? :

ਡਾ. ਫੇਰਟਰਿਨ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੀਲੀਆਂ ਜਾਂ ਹਰੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਸਿਰਫ ਇਕ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਾੜੀਆਂ ਚਮੜੀ ਦੀ ਪਤਲੀ ਪਰਤ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ

• ਗੂੜ੍ਹੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਨਾੜੀਆਂ ਅਕਸਰ ਹਰੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
• ਹਲਕੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਜਾਂ ਜਾਮਣੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਹਰੀ ਅਤੇ ਨੀਲੀ ਤਰੰਗ – ਲੰਬਾਈ ਲਾਲ ਤਰੰਗ – ਲੰਬਾਈ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਲਾਲ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਸਾਡੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਪਰਤਾਂ ਲਾਲ ਰੰਗ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਜਾ ਹਰਾ ਰੰਗ ਰਿਫਲੈਕਟ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।